Đặc tính sinh học và lợi ích sức khỏe của Kha tử (Terminalia chebula)

Kha tử là quả của cây thảo dược có tên khoa học Terminalia chebula. Đây là một vị thuốc nổi tiếng thuộc nền y học ấn độ cổ xưa. Nó còn có tên nổi tiếng khác là Haritaki (theo cách gọi của tiếng phạn), Chiêu liêu là cách gọi khác của Kha tử tại Việt Nam.

Ở Tây tạng, Haritaki được sử dụng để xua đuổi mọi bệnh tật, mang lại sức sống, kéo dài tuổi thọ và duy trì tuổi trẻ. Theo y học Ayurvedic nhấn mạnh sử dụng quả Kha tử hàng ngày có thể điều hòa tất cả các chức năng của cơ thể về trạng thái bình thường.

Hoạt tính sinh học

Quả kha tử rất giàu Tanin, hàm lượng Tanin lên đến 32% trong quả. Tanin trong Kha tử thuộc loại pyrogallol có thể thủy phân. Trong đó các loại tanin chính là axit chebulic, axit chebulinic, axit chebulagic, axit gallic, corilagin và axit ellagic.

Ngoài Tanin, trong quả Kha tử cũng chứa nhiều thành phần có hoạt tính sinh học tự nhiên khác như: flavonoid, phenol, sterol, acid amin, fructose, nhựa, dầu cố định… Các nghiên cứu gần đây nhận thấy lượng phenol trong quả Kha tử nhiều hơn bất kỳ loại thực vật nào khác.

Sử dụng Kha tử theo Kinh nghiệm dân gian

Kha tử (Haritaki) là vị thuốc được sử dụng phổ biến không chỉ ở Ấn độ mà còn rất nhiều nước tại Châu Á và Châu Phi. Nền y học ayurveda sử dụng kha tử để điều trị bệnh hen suyễn, chảy máu, đau họng, nôn mửa và bệnh gút. Y học cổ truyền Thái Lan sử dụng Kha tử như một chất khử trùng, làm se và long đờm. Ở Việt Nam kha tử giúp điều trị ho, nó thường có mặt trong các dòng sản phẩm siro giảm cho cho trẻ nhỏ.

Theo Vagbhata (bác sĩ có ảnh hưởng lớn nhất ayurveda), Kha tử là một trong 3 vị thuốc trong chế phẩm thảo dược Triphala. Chúng được sử dụng như thuốc nhuận tràng chữa táo bón mãn tính, là chất giải độc của ruột kết, điều trị nhiều vấn đề về tiêu hóa và giúp trẻ hóa cơ thể.

Kha tử được sử dụng ngoài da để chữa sưng tấy, nhanh lành vết thương, chống viêm, giảm vết loét và các rối loạn da khác. Haritaki giúp ngăn ngừa viêm và tích mủ trong các bệnh ngoài da. Dầu kha tử còn được sử dụng điều trị các vết bỏng, giảm viêm, giảm sưng và kích thích da mới. Kha tử có tác dụng chống viêm mạnh nên cũng thường được ứng dụng cho các sản phẩm chăm sóc đường miệng như nước súc miệng giúp giảm viêm họng, viêm nướu chân răng, chảy máu chân răng, nhiệt miệng…

Tác dụng của Kha tử

1. Hoạt tính kháng khuẩn

Chiết xuất cồn của Kha tử có hoạt tính kháng khuẩn mạnh chống lại một số loài vi khuẩn như tụ cầu kháng methicillin. Dịch chiết nước kha tử có tác dụng chống lại vi khuẩn HP gây viêm dạ dày, ung thư dạ dày nhờ tác dụng ức chế men urease của HP.

Một số thành phần chiết từ kha tử bằng butanol chống lại 6 vi khuẩn đường ruột. Dịch chiết cồn có tác dụng ức chế cả vi khuẩn gram âm và gram dương như Salmonella typhi, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus, Bacillus subtilis, Pseudomonas aeruginosa.

2. Hoạt động chống nấm

Dịch chiết nước của Kha tử có hoạt tính kháng một số nấm da bao gồm Epidermophyton, Floccosum, Microsporum gypseum và Tricophyton rubrum; nấm men như Candida albicans.

Dịch chiết nước, cồn và etyl axetat chống lại một số loại nấm gây bệnh như Aspergillus flavus, A. niger, Alternaria brassicicola, A. Alternata và Helminthosporium tetramera.

3. Điều hòa miễn dịch

Tác dụng này chỉ được thực hiện trên động vật, dịch chiết kha tử có tác dụng làm tăng số lượng tế bào T, tăng đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào.

4. Chống co thắt

Chiết xuất Axeton của Kha tử cũng được phát hiện có hoạt tính chống co thắt trong một nghiên cứu được báo cáo.

5. Tẩy giun sán

Dịch chiết ethyl acetate, aceton và methanol của lá và quả kha tử có tác dụng ngăn trứng nở và ngăn chặn sự phát triển của ấu trùng Haemonchus contortus.

6. Chống virus

Chiết xuất kha tử có hoạt tính chống virus herpes simplex (HSV), kháng cytomegalovirus (CMV), ngăn ngừa các tác động của virus cúm mùa. Nó cũng được sử dụng hỗ trợ trong các bệnh nhân AIDS.

7. Chống ung thư

Các nghiên cứu này thực hiện trong ống nghiệm trên các dòng tế bào gây ung thư ở người. Chất chiết xuất làm giảm khả năng sống của tế bào, ức chế sự tăng sinh tế bào và gây chết tế bào theo liều lượng, hoạt động chống tăng sinh đối với các dòng tế bào HCT-15, COLO-205, MDA-MB-231, DU-145 và K562 được ghi nhận.

8. Chống oxy hóa

Kha tử là một chất chống oxy hóa tuyệt vời, nó thể hiện khả năng chống lại oxy hóa chất béo, ngăn ngừa hình thành các gốc tự do và có khả năng thu dọn chúng với những cường độ khác nhau.

9. Chống đái tháo đường và bảo vệ võng mạc

Tác dụng này mới chỉ được đánh giá trên chuột, chiết xuất methanolic của kha tử có khả năng làm giảm đường máu trên những con chuột mắc đái tháo đường trong vòng 4 giờ sau khi sử dụng.

10. Hoạt động chống cảm thụ

Tác dụng giảm đau của Kha tử được thực hiện trên mô hình ngâm đuôi chuột, chúng giúp giảm các cơn đau cấp tính mà mãn tính trong 15 ngày. Kha tử có thể là một ứng cử viên tiềm năng cho việc phân lập các tác nhân giảm đau tự nhiên có hướng dẫn hoạt tính sinh học trong việc kiểm soát cơn đau mãn tính.

11. Chống viêm khớp

Kha tử ức chế quá trình sưng khớp so với đối chứng trong một nghiên cứu. Nó cũng được sử dụng như loại thuốc thảo dược chữa viêm khớp dạng thấp ở một số quốc gia.

12. Chữa lành vết thương

Kha tử được sử dụng ngoài da khá phổ biến để điều trị các bệnh ngoài da và vết thương hở. Do đặc tính chống viêm, kháng khuẩn mạnh của nó, kha tử có thể giúp nhanh chữa lành vết thương. Tanin trong kha tử giúp vết loét nhanh se lại.

13. Bảo vệ tim mạch

Đánh giá trên chuột ghi nhận chiết xuất kha tử có khả năng bảo vệ tim mạch bằng cách ngăn cản sự hoại tử cơ tim và ức chế sự thay đổi cấu trúc và chức năng hoạt động ty thể trong tế bào cơ tim chuột.

14. Bảo vệ gan

Chiết xuất cồn của Kha tử có khả năng bảo vệ gan khỏi độc tính của thuốc điều trị lao. Lợi ích này có được là do tác dụng của nhóm chất chống oxy hóa và ổn định màng tế bào của kha tử.

15. Giảm mỡ máu

Ngăn ngừa tăng lipid máu của kha tử được nghiên cứu trên động vật.

Tham khảo: NCBI

Thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:

Công ty TNHH Dược Phẩm Nasol Quốc Tế

Hotline: 0387 368 760

Email: info@nasol.com.vn      Web: nasol.com.vn